กรรมวิธีการผลิต เครื่องทองสมัยกรุงศรีอยุธยา

          เครื่องทองในสมัยกรุงศรีอยุธยา มีรูปแบบ ลวดลาย ความประณีต งดงามเป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัว ซึ่งมีกรรมวิธีในการทำต่างๆ กันคือ

          “ตีเป็นแผ่น”  โดยนำทองแผ่นมาตีเป็นแผ่นบางๆ แล้วนำไปหุ้มพระพุทธรูป ภาชนะ เครื่องใช้ไม้สอย หรือชิ้นส่วนศิลปะสถาปัตยกรรม เช่น พระแทนราชบัลลังก์ บุษบก ยอดปราสาท ยอดเจดีย์ เป็นต้น  ถ้าแผ่นทองนั้นถูกตีให้มีเนื้อทองบางมากๆ จนเป็น ทองคำเปลว ก็จะนำทองนั้นไป ปิดลงบนผิวของวัสดุต่างๆ โดยใช้ ยางรักหรือวัสดุอื่นเป็นตัวประสานให้ติดแน่น ทำให้วัสดุที่ได้รับการปิดทองนั้น มีผิวเป็นสีทองงดงาม

          “บุ” หมายถึง การตีทองขึ้นเป็นรูปทรงต่างๆ สิ่งของที่ได้จะบางเบากว่าการหล่อ ใช้ทองน้อยกว่า แต่ต้องใช้ฝีมือในการทำมากกว่า 

          “หล่อ” หมายถึง การทำแม่พิมพ์เป็นรูปทรงสิ่งของที่ต้องการ แล้วนำทองมาหลอมละลายจนเป็นของเหลวแล้วเทลงในแม่พิมพ์ รอจนเย็นจึงถอดพิมพ์ออกและตกแต่งรายละเอียด มักใช้ในงานสำคัญๆที่เป็นของสูง เช่น พระพุทธรูป เทวรูป หรือเครื่องราชูปโภค เป็นต้น การหล่อนี้ถ้าเป็นของใหญ่ ๆ ก็ต้องใช้ช่างที่มีความชำนาญและเทคนิคมาก เพื่อป้องกันการแตกร้าวของเนื้อทอง  ปัจจุบันช่างฝีมือในการบุหาได้ยาก ขณะที่เทคโนโลยีการหล่อทำได้ง่ายขึ้น สิ่งของที่แต่โบราณนิยมทำโดยการบุ เช่น ขัน กระโถน กาน้ำ  จึงหันมาใช้วิธีหล่อแทน
             
          “สลัก” คือการทำลวดลายโดยใช้เครื่องมือปลายแหลมคมตอกลงไปบนผิวทองให้เป็นลวดลายจากด้านหน้าของวัตถุ ถ้าตอกจนผิวทองนั้นขาดทะลุเป็นลายโปร่งเรียกว่า “ฉลุ”
             
          “คร่ำ” คือ การรีดทองเป็นเส้นเล็กๆ แล้วตอกฝังเป็นลวดลายลงไปบนโลหะอื่น เช่น เหล็ก นิยมทำกับใบมีด ใบกรรไกร สันดาบ ด้ามมีด ด้ามดาบ ด้ามกรรไกร หรือฝักมีด ฝักดาบ วิธีการนี้ ในประเทศสเปน โปรตุเกส ยังนิยมทำเป็นของใช้และเครื่องประดับอยู่ เรียกของใช้ที่ทำด้วยวิธีการนี้ว่าเครื่อง “ดามัสกัส” 

          “กาไหล่” หรือ “กะไหล่” เป็นการเคลือบโลหะอื่น เช่น เงินหรือทองแดง ด้วยทองคำ ทำให้ผิววัสดุแลดูเป็นสีทอง  คล้ายๆกับการชุบนั่นเอง

          “ถม” คือการขูดผิววัสดุที่เป็นทองให้เป็นลวดลาย แล้วนำ “น้ำยาถม” ซึ่งมีสีดำเนื้อข้นมาทาถมลงไปจนเต็ม แล้วขัดแต่งจนเรียบสนิทเป็นผิวเดียวกัน ทำให้เกิดลวดลายดำบนผิวสีทอง เรียกว่า “ถมทอง”    ถมก็เป็นวิธีการที่ไทยรับมาจากโปรตุเกสเช่นเดียวกัน
               
          นอกจากนี้ยังมีวิธีการถัก  การทอ เช่นการทอรวมกับลายผ้า  และการฝังเช่นการฝังกับอัญมณีเป็นต้น 

เช็คราคาทองคำวันนี้และย้อนหลังได้ที่  https://www.aagold-th.com/gold-rate/