เครื่องราชอิสริยยศ สมัยรัตนโกสินทร์

10 / 10 / 2561 13:49

เครื่องราชอิสริยยศหรือเครื่องยศ มักทำด้วยวัสดุที่มีค่าสูงอย่างทองคำ และงดงามด้วยฝีมือช่างที่มีความประณีต วิจิตรบรรจง มีลวดลายและลักษณะแตกต่างกันตามลำดับชั้นยศ ในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้พระยาเพชรพิชัยซึ่งเป็นขุนนาง สมัยกรุงศรีอยุธยาเป็นผู้บอกแบบแผนขนบธรรมเนียมประเพณี ต่างๆเมื่อครั้งกรุงเก่า ดังนั้นแบบแผนของเครื่องราชอิสริยยศ และการพระราชทานเครื่องราชอิสริยยศในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์จึงสืบเนื่องมาจากครั้งกรุงศรีอยุธยาและกรุงธนบุรี และมีการพระราชทานเพิ่มเติมต่อมาจนถึงปัจจุบัน สามารถ แบ่งเป็นประเภทต่าง ๆ 7 ประเภท ดังนี้

1 . เครื่องอุปโภค ได้ แก่ พานพระศรีทองคำเครื่องพร้อมกาพระสุธารส ที่พระสุธารส ขันน้ำเสวย พร้อมฝาครอบ ขันสรงพระพักตร์ หีบพระศรี
2. เครื่องศิราภรณ์ ได้แก่ พระอนุราชมงกุฎ พระมาลา เส้าสูง พระมาลาหุ้มตาด
3. เครื่องภูษณาภรณ์ ได้แก่ เจียระบาด เสื้อครุย ประกอบเครื่องราชอิสริยาภรณ์
4. เครื่องศาสตราวุธ ได้แก่ พระแสงกระบี่สันปรุคร่ำทอง พระแสงกระบี่ศีรษะนาค 3 เศียร 
5. เครื่องสิริมงคล ได้แก่ สายดิ่งทองคำ สังวาลพระนพน้อย พระตะกรุด
6. เครื่องสูง ได้แก่ พระสัปตปฎลเศวตฉัตร พระเบญจปฎลเศวตฉัตร เศวตฉัตร 3 ชั้น ฉัตรขาวลายทอง ฉัตรตาด ฉัตรโหมด เครื่องสูงหักทองขวาง เครื่องสูงทองแผ่ลวด
7. พระราชยาน ได้แก่ พระวอสีวิกา วอประเวศวัง พระวอประเทียบ แคร่กันยา

เครื่องยศในหมวดเครื่องอุปโภค หรือเครื่องใช้ในชีวิตประจำวัน เป็นเครื่องยศที่เราได้มีโอกาสเห็นในพระราชพิธีสำคัญๆบ้าง เช่น พานหมาก หีบหมาก คนโท เจียด กาน้ำ ขันน้ำ ที่ชา กระโถน เป็นต้น เครื่องยศเหล่านี้ วัสดุที่ใช้ผลิตจะแตกต่างกันตามลำดับยศที่จะพระราชทาน เช่น ถ้าพระราชทานแก่พระบรมวงศานุวงศ์ และสามัญชนที่ดำรงตำแหน่งสมเด็จเจ้าพระยาจนถึงพระอัครมเหสี ก็เป็นเครื่องอุปโภคทองคำลงยาราชาวดี  แต่ถ้าพระราชทานแก่พระองค์เจ้าต่างกรมลงมา จนถึงผู้ดำรงตำแหน่งพระยา ก็เป็นเพียงเครื่องอุปโภคทองคำลายสลัก เป็นต้น

    ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว มีการรับเอาวัฒนธรรมตะวันตกเข้ามา จึงมีการสร้างเครื่องราชอิสริยาภรณ์ขึ้นแทนเครื่องราชอิสริยยศ โดยทำเป็นดวงดาราต่าง ๆ ครั้นถึงรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้มีการตราพระราชบัญญัติและสร้างเครื่องราชอิสริยาภรณ์ตระกูลต่างๆขึ้น  เช่น จุลจอมเกล้า ช้างเผือกและรามาธิบดี เพื่อพระราชทานเพื่อบำเหน็จความชอบการพระราชทานเครื่องราชอิสริยยศจึงงดไป


เช็คราคาทองคำวันนี้และย้อนหลังได้ที่  https://www.aagold-th.com/gold-rate/