ความสัมพันธ์ของ “ฟาแบร์เช” ช่างทองหลวงแห่งราชสำนักรัสเซีย กับราชสำนักสยาม

ฟาแบร์เช่ เป็นช่างทองหลวงแห่งราชสำนักรัสเซีย ต้นตระกูลมีพื้นเพมาจากแคว้นปิการ์ดี (ปัจจุบันอยู่ทางตอนเหนือของประเทศฝรั่งเศส) แต่อพยพลี้ภัยทางการเมืองและศาสนา มาอยู่รัสเซียในช่วงรัชสมัยของพระเจ้าหลุยส์ที่ ๑๔ ฟาแบร์เช่เป็นหนึ่งในผู้นำด้านเครื่องอัญมณีชั้นสูงที่มีชื่อเสียงของยุโรปที่ได้รับความนิยมจากเหล่าบรรดาราชวงศ์รวมถึงบุคคลชั้นสูงทั่วโลก รวมถึงรัชกาลที่ 5 ของราชสำนักสยามด้วย

ฟาแบร์เช่ คือเจ้าของฝีมือกล่องใส่พระโอสถมวน(บุหรี่)  ลงยาสีทอง หนึ่งในของที่ระลึกจำนวนมากที่พระเจ้าซาร์นิโคลัสที่ 2 ถวายแด่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 5 เมื่อคราวเสด็จพระราชดำเนินเยือนรัสเซีย ซึ่งพระเจ้าซาร์นิโคลัสที่ 2 ได้ทรงมารอรับเสด็จด้วยพระองค์เองถึงยังสถานีรถไฟกรุงเซนต์ปีเตอร์สเบิร์กและได้ทูลเชิญเสด็จฯ ไปประทับ ณ พระราชวังปีเตอร์ฮอฟ (Peterhof Palace) หรือพระราชวังฤดูร้อน ตลอดช่วงเวลาที่ประทับอยู่ในรัสเซีย  โดยบนกล่องมีตรามงกุฎรัสเซียประดับเพชรติดอยู่ ส่วนภายในกล่องจารึกข้อความ“From Your Friend Nicholas 1897” อันแสดงถึงสัมพันธไมตรีอันแนบแน่นระหว่างสองราชวงศ์ซึ่งพระพุทธเจ้าหลวงทรงโปรดกล่องใส่พระโอสถมวนนี้มาก และฟาแบร์เช ก็กลายเป็นช่างทองที่พระพุทธเจ้าหลวงโปรดปรานมากเช่นกัน

นอกจากกล่องพระโอสถมวนที่ระลึกจากพระเจ้าซาร์นิโคลัสที่ 2 แล้ว พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวยังทรง เลือกซื้อเครื่องทองฝีมือฟาแบร์เชด้วยพระองค์อีกหลายชิ้นเมื่อคราวเสด็จเยี่ยมชมกิจการของฟาแบร์เชในกรุงมอสโก ในการเสด็จประพาสยุโรปเมื่อปี 2440 และ ฟาแบร์เชก็มีโอกาสได้ถวายงานให้แก่ราชสำนักสยามอีกหลายต่อหลายครั้ง  ตัวอย่างผลงานของฟาแบร์เชซึ่งพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงมีรับสั่งให้ทำขึ้น เช่น กรอบใส่พระบรมฉายาลักษณ์ บาตรน้ำมนต์สลักจากหยกที่บริเวณฐานเป็นโค หงส์ และครุฑสัตว์พาหนะของเทพเจ้าทั้งสามในศาสนาพราหมณ์ ทำจากทองคำประดับเพชร ทับทิม และมรกต  หีบพระโอสถมวน (บุหรี่) ตัวหีบสลักจากหยก ฝาทำจากทองคำ 18 กะรัต ลงยาสีขาว มีภาพวาดพระที่นั่งจักรีมหาปราสาท เป็นต้น

ฟาแบร์เช เป็นช่างทองที่มีชื่อเสียงมากในการทำศิลปวัตถุรูปไข่ลงยาสีสันสวยงามและตกแต่งด้วยเพชรพลอย และมักจะมีกลไกต่างๆ ที่สร้างความประหลาดใจแฝงไว้ในทุกชิ้นงาน ทั้งนี้ฟาแบร์เชมีความใกล้ชิดกับราชสำนักรัสเซียเป็นอย่างมาก  มักได้รับคำสั่งให้ทำไข่อีสเตอร์เพื่อเป็นของขวัญแก่พระบรมวงศานุวงศ์อยู่เสมอ โดยผลงานชิ้นแรกคือ ‘Hen’ ไข่ไก่ทองคำที่ด้านนอกลงยาสีขาวเหมือนเปลือกไข่ เมื่อเปิดเข้าไปจะพบกับไข่แดงสีเหลืองทองและเมื่อเปิดชั้นไข่แดงก็จะได้พบกับแม่ไก่ทองคำตัวจ้อยอยู่ในนั้น
นอกจากนี้ยังมีผลงานมากมายเช่น Coronation Egg, Lilies of the Valley Egg, Peacock Egg, และ Bay Tree Egg เป็นต้น ซึ่งแต่ละชิ้นล้วนถูกสร้างสรรค์อย่างประณีตวิจิตรบรรจงทั้งสิ้น และห้างทองของฟาแบร์เช่ ก็ได้รับพระราชทานตราตั้ง โปรดเกล้าฯ ขึ้นเป็นช่างหลวงแห่งราชสำนักรัสเซีย ในปีพ.ศ.  2428 อีกด้วย