เครื่องถมทองคร่ำทอง เครื่องมงคลราชบรรณาการจากสยาม แด่กรุงฝรั่งเศส

30 / 08 / 2562 15:02

พระบาทสมเด็จพระจอมเหล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ได้ส่ง คณะราชทูตสยามไปเจริญสัมพันธไมตรีกับพระจักรพรรดินโปเลียนที่ ๓ แห่งกรุงฝรั่งเศส โดยนำเครื่องมงคลราชบรรณาการจากสยามหลายชิ้นไปถวาย หนึ่งในจำนวนนั้นคือ พระสุพรรณศรีคร่ำทอง ถ้วยมีฝาถมทอง และกลักพระโอสถมวนคร่ำทอง เป็นชุดเครื่องถมทองหรือคร่ำทอง ที่ไม่ค่อยมีใครได้เห็นมากนัก

พระสุพรรณศรีคร่ำทอง เครื่องมงคลราชบรรณาการมีลักษณะเป็นกลีบบัวบาน ปลายแหลมเรียงต่อเนื่องกัน ซึ่งต่างจากพระสุพรรณศรีลงยาทั่วไปที่ปากผายออก ส่วนถ้วยมีฝาถมทอง มีลวดลายบัว ๖ กลีบอยู่ในลายวงกลม ส่วนกลักพระโอสถมวนคร่ำทองมีลวดลายดอกไม้ใบไม้ประดับอย่างงดงาม .

เครื่องถมทองหรือคร่ำทอง หรือ เครื่องถมเมืองนคร เป็นที่รู้จักกันดีในราวคริสต์ศตวรรษที่ ๑๖ เป็นงานฝีมือที่ช่างนำโลหะมาหลอมและเทลงไปในร่องพิมพ์เพื่อให้เป็นลวดลาย จากนั้นช่างจะดุนลาย หรือเซาะเป็นร่องลวดลายไว้แล้วจึงถมด้วยโลหะอันมีค่า เช่น ทองแดง เงิน ตะกั่ว จากนั้นช่างจะนำชิ้นงานไปเผาเพื่อไล่เศษที่เหลือออกแล้วจึงขัดให้ขึ้นเงา ลวดลายที่ฝังอยู่นั้นก็จะปรากฏเด่นชัดขึ้นมา เครื่องถมทองหรือคร่ำทอง นับเป็นศิลปะอันงดงามของสยาม ที่ปรากฏในข้าวของเครื่องใช้หลายประเภท เช่น พาน หีบ ถ้วยชา 

พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้คณะฑูตไทยอันประกอบด้วย เจ้าพระยาศรีพิพัฒน์รัตนราชโกษา (แพ บุนนาค) เป็นหัวหน้าคณะราชทูต เจ้าหมื่นไวยวรนาถ (เจิม แสง-ชูโต) เป็นอุปทูต และ พระณรงค์วิชิต (วร บุนนาค) เป็นตรีทูต จำทูลพระราชศาสน์และเครื่องมงคลราชบรรณาการไปเจริญสัมพันธ์ไมตรีกับ พระเจ้านโปเลียนที่ 3 แห่งประเทศฝรั่งเศส (Napoleon III of France) โดยขบวนเรือของกองทัพฝรั่งเศส พระเจ้านโปเลียนที่ 3 โปรดรับรองคณะทูตสยามอย่างดี เมื่อวันที่ 27 มิถุนายน พ.ศ. 2404

เครื่องมงคลราชบรรณาการ ที่ ร.๔ ทรงโปรดเกล้า ฯ ให้คณะราชทูตไปเจริญสัมพันธ์ไมตรีกับพระเจ้านโปเลียนที่ 3 แห่งประเทศฝรั่งเศสนั้นมีหลายชิ้นที่ทรงคุณค่าและประเมินค่ามิได้ เช่น  พระมหามงกุฎ  พระสาง (หวี) กำไลข้อพระกรทองคำรูปมังกรคาบแก้ว พระธำมะรงค์นพรัตนและตลับทองคำสำหรับบรรจุ พระแสงกริช พระราชยาน พระวอ เครื่องสูงต่างๆ รัดพระองค์ประดับมรกต ชุดกำไลข้อมือ ถักด้วยลวดทองเป็นรูปมังกรคาบแก้ว อ้าออกได้ แหวนเพชรแบบแถว และแบบล้อมรังแตน ตลับทองคำลงยาราชาวดี กล่องทองคำสลักดุนนูน เป็นต้น
ก่อนหน้านี้แล้ว พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้ทรงส่งคณะทูตไปเจริญพระราชไมตรีกับประเทศอังกฤษ ในปี พ.ศ. 2400 ในรัชสมัยสมเด็จพระนางเจ้าวิคตอเรีย พระบรมราชินี โดยมี พระยาสรีสุริยวงศ์ (ช่วง บุนนาค) เป็นราชทูต เจ้าหมื่นสรรเพชรภักดี (เพ็ง เพ็ญกุล) เป็นอุปทูต