ไม้เท้ายอดครุฑ
27 / 11 / 2562 15:34
ในโอกาสที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินี เสด็จออก เพื่อทรงรับสมเด็จพระสันตะปาปาฟรันซิส ประมุขแห่งนครรัฐวาติกัน เสด็จเยือนประเทศไทยอย่างเป็นทางการ ณ พระที่นั่งอัมพรสถาน พระราชวังดุสิต เมื่อวันที่ ๒๑ พฤศจิกายน ๒๕๖๒ ที่ผ่านมา เป็นอีกครั้งที่คนไทยได้เห็น. “ไม้เท้ายอดครุฑ”ที่สมุหราชมณเฑียร หรือรองเลขาธิการพระราชวัง ฝ่ายที่ประทับ ถือนำเสด็จสมเด็จพระสันตปะปาเข้าเฝ้า
“ไม้เท้ายอดครุฑ” เป็นไม้กลมยาวทำด้วยไม้มะเกลือสีดำ ที่หัวไม้เป็นรูปครุฑทำด้วยโลหะสีทอง ไม่มีชื่อเรียกเฉพาะใช้เป็นไม้ถือประจำตำแหน่งของสมุหราชมณเฑียรหรือสมุหพระราชพิธี ตำแหน่งนี้เข้าใจว่าเริ่มมีมาตั้งแต่รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 6 โดยได้แบบอย่างมาจากราชสำนักอังกฤษ
นอกจากการนำออกมารับเสด็จบุคคลสำคัญแล้ว “ไม้เท้ายอดครุฑ” ยังนำมาใช้เมื่อมีเอกอัครราชทูตต่างประเทศประจำประเทศไทย เข้าเฝ้าทูลละอองธุลีพระบาท พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ในการถวายอักษรสาส์นตราตั้ง โดบมุหราชมณเฑียร หรือรองเลขาธิการพระราชวัง ฝ่ายที่ประทับ จะปฏิบัติหน้าที่ถือไม้เท้ายอดครุฑ นำอกอัครราชทูตเข้าเฝ้าฯ เสมอ
สำหรับพิธีการนำเอกอัครราชทูตต่างประเทศประจำประเทศไทย เข้าเฝ้าทูลละอองธุลีพระบาท ถวายอักษรสาร์นตราตั้งนั้น เมื่อพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ กำหนดวันให้เอกอัครราชทูตเข้าเฝ้าถวายพระราชสาสน์แล้ว คณะทูตจะต้องมารอที่กระทรวงการต่างประเทศ สำนักพระราชวังจะจัดขบวนรถพระประเทียบไปรับมายังพระบรมมหาราชวัง โดยมีอธิบดีกรมพิธีการทูตและเจ้าหน้าที่กระทรวงการต่างประเทศมาร่วมในขบวนด้วย
เมื่อเข้ามาถึงพระบรมมหาราชวังแล้วขบวนรถของคณะทูตจะจอดเทียบชาลาอัฒจันทร์พระที่นั่งจักรีมหาปราสาทด้านตะวันออก สมุหพระราชมณเฑียรยืนถือไม้เท้ายอดครุฑรอรับอยู่พร้อมด้วยกรมวังผู้ใหญ่และราชองครักษ์ จากนั้นสมุหพระราชมณเฑียรจะนำเอกอัครราชทูตและคณะไปพักที่ห้องมุขกระสันด้านทิศตะวันออก
ในขณะเดียวกันพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวจะเสด็จพระราชดำเนินโดยรถยนต์พระที่นั่งมายังพระบรมมหาราชวังเข้าทางประตูศักดิ์ไชยสิทธิ์ และผ่านประตูราชสำราญเข้าเขตพระราชฐานชั้นใน แล้วเทียบรถพระที่นั่งที่ชาลาอัฒจันทร์พระที่นั่งจักรีมหาปราสาทด้านตะวันออก พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จพระราชดำเนินขึ้นบนพระที่นั่งจักรีมหาปราสาทและทรงประทับพัก ณ ห้องเฉลียงท้องพระโรงหลังพระที่นั่งจักรีมหาปราสาท แล้วจึงเสด็จพระราชดำเนินสู่ท้องพระโรงกลาง ประทับยืนหน้าพระแท่นบัลลังก์นพปฎลมหาเศวตฉัตรภายในท้องพระโรงกลางมีข้าราชการยืนเฝ้ารับเสด็จอยู่ดังนี้คือ ๑.สมุหราชองครักษ์
๒.ราชเลขาธิการ ๓.เลขาธิการสำนักพระราชวัง ๔.ราชองครักษ์ ๕.หัวหน้ากองวัง ๖.รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศ
เมื่อพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จพระราชดำเนินสู่ท้องพระโรงกลางพระที่นั่งจักรีมหาปราสาท ประทับยืนหน้าพระแท่นบัลลังก์นพปฎลมหาเศวตฉัตรแล้ว มหาดเล็กเวรแย้มพระทวารเพื่อให้สมุหราชองครักษ์เดินออกไปบอกคณะทูตว่าพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงพร้อมแล้ว สมุหพระราชมณเฑียรจะจัดแถวคณะทูต แล้วเดินนำออกจากมุขกระสันด้านตะวันออก ไปตามทางเข้าสู่ท้องพระโรงกลางพระที่นั่งจักรีมหาปราสาท สมุหพระราชมณเฑียรหยุดหน้าพระทวาร และให้สัญญาณต่อมหาดเล็กหลวงหับเผยพระทวาร โดยใช้ไม้เท้ายอดครุฑเคาะตรงประตูมหาดเล็กจึงเผยพระทวารออกให้สมุหพระราชมณเฑียรนำคณะทูตเข้าเฝ้าถวายพระราชสาสน์ต่อไป