ลูกปัดภูเขาทอง

เมื่อเดือนกรกฎาคม พ.ศ.2553 ชาวบ้านปากจั่น อ.กระบุรี จ.ระนอง ขุดพบแหล่งลูกปัดโบราณทั้งลูกปัดแก้ว ลูกปัดหิน และลูกปัดทอง รวมทั้งเศษเครื่องปั้นดินเผาของอินเดีย และภาชนะดินเผาของจีนในยุคราชวงศ์ฮั่น อายุราว 2,000 ปี จากการตรวจสอบของกรมศิลปากรสันนิฐานว่าพื้นที่แห่งนี้เป็นที่ตั้งของชุมชนที่เชื่อมเส้นทางการค้าของโลก มานานกว่า 2,000 ปีแล้ว

ลูกปัดภูเขาทองเป็นหนึ่งในการค้นพบลูกปัดโบราณครั้งสำคัญของประเทศไทย โดยเป็นการสะท้อนให้เห็นถึงแง่มุมทางประวัติศาสตร์อันเกี่ยวข้องกับอาณาจักรศรีวิชัยโบราณที่เคยรุ่งเรืองอยู่ในช่วงพุทธศตวรรษที่ 13-16  นักโบราณคดีเชื่อว่าบริเวณดังกล่าวเป็นเส้นทางการค้าเชื่อมโลกภายนอกเข้ากับเมืองไชยา ซึ่งเป็นศูนย์กลางอำนาจของอาณาจักรศรีวิชัยโบราณ ซึ่งจากหลักฐานที่ขุดพบนอกเหนือจากลูกปัดโบราณจำนวนมากที่ทำจากแก้ว หินสี และหินคาร์นิเลียนแล้ว ยังพบสินค้าฟุ่มเฟือยต่างๆ ที่มีอายุนับพันปีด้วย อาทิ หัวแหวนโบราณ แผ่นหินโรมัน ภาชนะแก้ว เหรียญ และตราประทับจากอินเดีย เป็นต้น

นับตั้งแต่ที่มีการขุดพบลูกปัดโบราณภูเขาทองมาตลอดระยะเวลาหลายปี พบว่าลูกปัดที่ขุดพบจะยิ่งมีจำนวนน้อยลงทุกวัน เนื่องจากมีการลักลอบขุดหาลูกปัดที่มีสภาพสมบูรณ์ไปจำหน่ายอยู่เสมอ โดยสินค้าดังกล่าวยังคงเป็นที่นิยมในหมู่นักสะสมทั้งชาวไทยและต่างชาติโดยเฉพาะอย่างยิ่งในปี พ.ศ. 2555 ที่กระแสความนิยมและต้องการในลูกปัดโบราณมาแรงมาก จนเกิดการเข้ามาตามหาลูกปัดในพื้นที่จำนวนมาก
           
ในปี พ.ศ. 2558 โรงเรียนบ้านภูเขาทอง ซึ่งอยู่ในอำเภอเดียวกับแหล่งโบราณคดีภูเขาทองที่มีการขุดพบลูกปัดโบราณ ได้ทำ “โครงการลูกปัดทดแทน” ขึ้น โดยมีการสอนทำลูกปัดให้เป็นของตกแต่งและเครื่องประดับ โดยพยายามใช้วิธีเลียนแบบสีและรูปทรงให้เหมือนกับลูกปัดโบราณของจริง แล้วนำไปวางจำหน่ายในสหกรณ์ชุมชนเพื่อเป็นการสร้างรายได้เสริมให้แก่เด็กนักเรียนที่เข้าร่วมโครงการ และเป็นการปลูกฝังให้นักเรียน มีจิตสำนึกหวงแหนสมบัติของชาติ ไม่ไปลักลอบขุดหาลูกปัดในพื้นที่ดังกล่าวอีก ซึ่งจากการดำเนินโครงการพบว่ามีนักเรียนสนใจเข้าร่วมโครงการนี้เป็นจำนวนมาก

            อย่างไรก็ตาม โครงการดังกล่าวยังมีข้อจำกัดอยู่มาก เนื่องจากเป็นโครงการขนาดเล็ก ขาดแคลนเงินทุนสนับสนุนและบุคลากรในการช่วยพัฒนา วัสดุที่ใช้ส่วนใหญ่เป็นสิ่งที่หาได้ในท้องถิ่น อีกทั้งรูปแบบของสินค้าก็เป็นการร้อยแบบเรียบง่าย ซึ่งไม่ได้มีผลทางการตลาดมากนัก