รูปแบบเงินตราในดินแดนสุวรรณภูมิ

06 / 04 / 2563 16:35

         
ดินแดนสุวรรณภูมิเกิดขึ้นมาตั้งแต่​ก่อนพุทธศตวรรษจนถึงพุทธศตวรรษที่18 โดยมีอาณาจักรต่างๆกระจายอยู่ทั่วไป และแต่ละอาณาจักรต่างก็มีเงินตราเป็นของตนเอง​เพื่อใช้แลกเปลี่ยนกัน ไม่ว่าจะเป็นอาณาจักรฟูนัน อาณาจักรศรีเกษตร อาณาจักรทวารวดี และอาณาจักรศรีวิชัย ซึ่งเงินตราในแต่ละยุคสมัยก็แตกต่างกัน คือมีตั้งแต่เบี้ย เหรียญเงิน จนถึงเหรียญทอง

เงินตราฟูนัน ราวพุทธศตวรรษที่ 6-12  ตั้งอยู่บริเวณภาคกลาง ภาคตะวันออกของประเทศไทยไปจนถึงทางตอนใต้ของลุ่มแม่น้ำโขง มีการใช้เหรียญเงินรูปอาทิตย์อุทัย มีลักษณะเป็นเหรียญเงินกลมมี 3 ขนาด ด้านหนึ่งภายในวงกลมชั้นในเป็นรูปอาทิตย์อุทัยครึ่งดวงแผ่รัศมีโดยรอบคั่นด้วยจุดไข่ปลา ส่วนวงกลมชั้นนอกประดับด้วยจุดไข่ปลาโดยรอบเช่นกัน อีกด้านหนึ่งเป็นสัญลักษณ์ศรีวัตสะ ด้านบนเป็นพระอาทิตย์และพระจันทร์ มีสวัสดิกะและภัทรบิฐขนาบที่ด้านข้าง ด้านล่างสุดเป็นจุดกลม 3 จุด

เงินตราทวารวดี พุทธศตวรรษที่ 12-16 ตั้งอยู่บนที่ราบลุ่มแม่น้ำเจ้าพระยาตอนกลาง ใช้เหรียญเงินเป็นเงินตราสำคัญ  ระบบการผลิตเป็นระบบการตอกตรา จึงทำให้เหรียญมีลักษณะโค้งแบบก้นกระทะ นอกจากเหรียญที่เป็นเงินแล้วยังผลิตเหรียญที่มีตัวอักษรซึ่งเข้าใจว่าเป็นเหรียญที่ระลึกอีกด้วย เงินตราทวารวดีมีลักษณะกลมมีทั้งชนิดเนื้อทองคำและเนื้อเงิน มีหลายรูปแบบและขนาด ส่วนมากประทับตราสังข์ล้อมด้วยจุดไข่ปลา อีกด้านหนึ่งเป็นรูปปราสาท มีวิวัชระอยู่ภายใน ประกอบด้วยแส้และขอช้างที่ด้านข้าง มีพระอาทิตย์และพระจันทร์อยู่ด้านบน มีปลาหรือน้ำอยู่ด้านล่าง 

เงินตราศรีเกษตร พุทธศตวรรษที่ 8-13 ตั้งอยู่บริเวณลุ่มแม่น้ำอิรวดีในประเทศพม่าปัจจุบัน มีการใช้เหรียญเงินถึง 3 รูปแบบเป็นเงินตรา มีรูปบนเหรียญที่แสดงถึงอิทธิพลทางวัฒนธรรมจากอินเดีย ซึ่งเป็นสัญลักษณ์ทางการปกครองและศาสนา การผลิตเหรียญใช้วิธีตอกตรา โดยตัดแผ่นเงินตามน้ำหนักแล้วสอดวางไว้บนทั่งที่มีแม่พิมพ์ด้านล่างและตอกแม่ตราด้านบนด้วยค้อน  วิธีการนี้เป็นระบบการผลิตเหรียญของชาวลิเดียและกรีกสมัยโบราณ 

เงินตราศรีวิชัย พุทธศตวรรษที่ 13-18 มีเมืองสำคัญ คือเมืองไชยา นครศรีธรรมราช ลงไปจนถึงเมืองปาเล็มบังในเกาะสุมาตรา อาณาจักรนี้ใช้เหรียญที่ผลิตจากโลหะทองคำเงินและอิเล็กตรัม ประทับตราดอกจันด้านหน้า อีกด้านหนึ่งมีอักษรสันสกฤตคำว่า วร เรียกว่า เงินดอกจัน มีลักษณะเหมือนเหรียญเงินของชาวลิเดีย  เงินตราศรีวิชัยมีทั้งเนื้อเงิน ทอง และอิเล็กตรัมมี 3 ขนาดเช่นกัน โดยที่ยังไม่พบเงินตราในรูปแบบอื่นจึงเชื่อว่าอาณาจักรแห่งนี้ผลิตเงินตราขึ้นใช้เพียงแบบเดียว