ตำหนักทองวัดไทร สร้างเมื่อไหร่กันแน่?

12 / 10 / 2564 09:12

วัดไทร ตั้งอยู่ริมคลองคลองด่าน หรือ คลองสนามชัย ใครเป็นผู้สร้าง และสร้างขึ้นในสมัยใด ไม่มีหลักฐานแน่ชัดแต่สันนิษฐานโดยดูจากพุทธลักษณะของพระพุทธรูปในวิหาร พระปรางค์หรือเจดีย์เชื่อว่าน่าจะเป็นฝีมือช่างสมัยอยุธยาตอนปลาย 

ภายในวัดไทรมีโบราณสถนสำคัญหลังหนึ่งเป็นเรือนไม้เก่าแก่อายุกว่า 300 ปี เรียกกันว่า ตำหนักทอง  ซึ่งเชื่อกันว่าเป็นตำหนักของ "พระเจ้าเสือ" กษัตริย์องค์ที่ 30 แห่งราชวงศ์บ้านพลูหลวง ของกรุงศรีอยุธยา แต่ความจริงยังไม่ปรากฏแน่ชัดว่า ตำหนักทอง สร้างขึ้นเมื่อไรกันแน่

กรมพระยาดำรงราชานุภาพทรงบันทึกไว้ในสาส์นสมเด็จ ถึงตำหนักทอง คราวเสด็จไปที่วัดไทรเมื่อวันที่ 23 และ 24 กรกฎาคม พ.ศ.2464 ไว้ว่า  “ เป็นตำหนักไม้ 3 ห้อง ยาว 4 วาศอก กว้าง 9 ศอก ปลูกยาวตามคลอง ทางด้านใต้กั้นฝาทึบห้องหนึ่ง มีหน้าต่างกรอบจำหลักเป็นซุ้มยอด ทางด้านเหนือฝาเป็นช่องโถงสำหรับผูกม่านไม่มีบาน 2 ห้อง เสาและเครื่องบนของเดิมผุเปลี่ยนใหม่เสียหมดแล้ว ยังเหลือแต่ฝา ฝานั้นข้างนอกเขียนทองรดน้ำพื้นดำเป็นกระหนกเครือ แต่ลายทองยังคงเหลืออยู่เพียงด้านข้างบนที่ชายคาบังฝน ตอนล่างที่ถูกแดดถูกฝนนั้นลายทองชำรุดซ่อมทาสีเสียแล้ว เครื่องบนยังมีของเดิมแต่กรอบกระจังจำหลักที่หน้าบรรณเหลืออยู่ท่อนหนึ่ง”

“ข้างในตำหนักฝารอบทาสีพื้นขาวเขียนสีลายพุ่มข้าวบิณฑ์ สงสัยว่าจะเขียนเปลี่ยนลายเมื่อซ่อมชั้นหลังบ้าง พระบอกว่า เสาเดิมเป็นลายรดน้ำปิดทองเหมือนกับฝาด้านนอก ฝาประจันห้องที่ยังคงเหลืออยู่จนบัดนี้ เขียนทองลายรดน้ำเหมือนฝาด้านนอก มีประตูฝาประจันห้อง 2 ช่องที่บานเขียนทองรูปเทวดา แต่ดูจะเป็นฝีมือช่างกรุงเทพ ซ่อมชั้นหลัง”

“ลักษณะของตำหนักเป็นดังกล่าวมานี้ พิเคราะห์ดูเห็นว่าเดิมคงเป็นตำหนักของพระเจ้าแผ่นดินพระองค์ใดพระองค์หนึ่งได้ทรงสร้างไว้จริง อย่างนี้ที่เรียกว่า ตำหนักทอง ซึ่งผู้อื่นจะสร้างอยู่นั้นไม่ได้ โดยถ้าสร้างถวายวัดเป็นพุทธบูชา ก็ได้แต่เป็นโบสถ์วิหาร หรือหอไตร ที่ผู้อื่นจะทำเป็นเรือนทองถวายเป็นเสนาสนสงฆ์ หรือเป็นศาลาอาศัยนั้น หามีอย่างธรรมเนียมไม่ “

“ในระยะเวลา 55 ปี ตั้งแต่ พ.ศ. 2246 ถึง พ.ศ. 2301 คลองสนามชัยนี้เป็นทางที่พระเจ้าแผ่นดินเสด็จผ่านไปมาเนืองๆทั้ง 3 รัชกาล คงต้องมีตำหนัก พลับพลาที่ประทับร้อนประทับแรมไว้ในระยะทางหลายแห่ง….แบบอย่างตำหนักทองที่วัดไทร ซึ่งทำเป็นตำหนัก 3 ห้อง และโถง 2 ห้อง ดูสมจะเป็นตำหนักที่ประทับร้อน คงสร้างในครั้งรัชกาลพระเจ้าเสือดังที่พวกชาวบ้านว่า หรือมิฉะนั้นก็สร้างใน 2 รัชกาลหลังต่อมาเมื่อครั้งกรุงเก่าเป็นแน่”

    ปัจจุบันตำหนักทอง วัดไทร กำลังอยู่ในช่วงการบูรณะโดยกรมศิลปากร