พระศรีรัตนเจดีย์

ภายในวัดพระศรีรัตนศาสดาราม หรือวัดพระแก้ว มีพระเจดีย์สีทองเหลืองอร่ามตั้งตระหง่านอยู่ในภายวัด พระเจดีย์นั้นมีชื่อว่า ‘พระศรีรัตนเจดีย์’  สร้างขึ้นตามพระราชดำริของ พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 เมื่อปี พ.ศ. 2398 โดยได้จำลองแบบมาจากเจดีย์ 3 องค์ของวัดพระศรีสรรเพชญ์ เพื่อเป็นที่ประดิษฐานพระบรมสารีริกธาตุที่ทรงนำมาจากลังกา 

สถาปัตยกรรมของพระศรีรัตนเจดีย์นั้น องค์พระเจดีย์เป็นทรงกลมแบบลังกา มีลักษณะเหมือนระฆังคว่ำ มีความสูงประมาณ 40 เมตร เป็นเจดีย์ก่ออิฐถือปูนประดับกระเบื้องโมเสกสีทองทั้งองค์ ภายในกลวง ประกอบด้วยฐานเขียง มีมาลัยเถา 3 ชั้น สลับด้วยฐานบัวคว่ำบัวหงาย รองรับระฆัง เหนือขึ้นไปเป็นบัลลังก์สี่เหลี่ยมมีเสาหานรองรับปล้องไฉนซึ่งทำเป็นบัวลูกแก้วจากใหญ่ขึ้นไปหาเล็กซ้อนกันจำนวน 20 ชั้น จากนั้นเป็นปลีและยอดเม็ดน้ำค้าง มีซุ้มประตูทางเข้า 4 ทิศ

ภายนอกปิดด้วยกระเบื้องโมเสกสีทองทั้งหมด ภายในบุด้วยหินอ่อน ลักษณะของทางเข้าเป็นรูปโค้งแหลม เหนือซุ้มเป็นลายปูนปั้นรูปช่อฟ้า ใบระกา หางหงส์ นาคสะดุ้ง ตอนบนของซุ้มตั้งพระเจดีย์องค์เล็กลักษณะเดียวกับพระศรีรัตนเจดีย์บนฐานสี่เหลี่ยม มีมุข 4 ด้านทำเป็นหน้าบันประดับช่อฟ้า ใบระกา หางหงส์ นาคสะดุ้ง บานประตูเป็นประตูหูช้างทำด้วยไม้ปิดทองประดับกระจกลงยา เป็นลายช่อดอกไม้สีเขียวแก่แดงเข้มและเงิน เหนือประตูเป็นช่องลมระบายอากาศกรุลวดตาข่าย กรอบประตูตอนบนจำหลักเป็นรูปพญานาค 2 ตัวหางชนกันตรงกลางห้อยเศียรลงด้านข้าง

ภายในองค์เจดีย์เป็นห้องโถงกลม ผนังโบกปูนทาสีขาวสอบไปตามความสูงของพระเจดีย์ ตรงกลางห้อยฉัตรสีขาวตรงกับพระเจดีย์ที่ประดิษฐานพระบรมสารีริกธาตุ ผนังตอนล่างประดับหินอ่อนสีเทา สูงจากพื้นประมาณ 60 เซนติเมตร พื้นปูหินอ่อนสีเทารูปสี่เหลี่ยมจัตุรัสลายทแยงมุม ตรงกลางห้องเป็นที่ประดิษฐานพระเจดีย์องค์เล็กซึ่งบรรจุพระบรมสารีริกธาตุ มีลักษณะเหมือนกับพระศรีรัตนเจดีย์ทุกประการ ยกเว้นแต่เป็นเจดีย์ลงรักสีดำทั้งองค์ ตั้งอยู่บนฐานก่ออิฐถือปูน 2 ชั้น ฐานล่างเป็นรูปแปดเหลี่ยม มีมุข 4 มุข ฐานบนเป็นฐานบัวหงาย

วัดพระศรีรัตนศาสดาราม เป็นวัดคู่บ้านคู่เมืองแห่งกรุงรัตนโกสินทร์ ที่พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช รัชกาลที่ 1 ทรงโปรดให้สร้างขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2325 เป็นวัดที่อยู่ในพระบรมมหาราชวังเช่นเดียวกับวัดพระศรีสรรเพชญ์ ซึ่งเป็นวัดที่อยู่ในพระราชวังหลวงในสมัยกรุงศรีอยุธยา เป็นที่ประดิษฐานพระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร หรือพระแก้วมรกต เป็นสถานที่ทรงบำเพ็ญพระราชกุศลของพระมหากษัตริย์และพระราชวงศ์ และไม่มีพระสงฆ์จำพรรษาอยู่ มีแต่ส่วนพุทธาวาส ไม่มีส่วนสังฆาวาส ประกอบด้วยกลุ่มอาคาร 3 กลุ่ม ได้แก่ กลุ่มพระอุโบสถ กลุ่มอาคารประกอบ และกลุ่มฐานไพที โดยพระศรีรัตนเจดีย์ที่จะกล่าวถึงอยู่ในกลุ่มนี้

ที่มานุกรมเสรี / silpa-mag